Ўзбекистон аҳолисининг йиллик инфляцион кутилмаси коммунал хизматлар нархлари кўтарилишидан сўнг кескин ошди, дейилади Марказий банкнинг мартда ўтказган сўрови натижасида. Корхоналар ҳам бу омилни қайд этган, аммо улар валюта курси ўзгаришининг инфляцияга таъсиридан кўпроқ ташвишланмоқда.
Биринчи чоракда иккиламчи уй-жой нархлари ўсиши секинлашди, лекин бирламчи бозорда юқори ўсиш суръатлари сақланиб қолди, дея хабар берди Марказий банк. Мамлакат бўйлаб ижара нархи (долларда) бироз ошди (+1,4 фоиз), Тошкентда эса 9,2 фоизга пасайди. Пойтахтда ер нархи сотихига 364 млн сўмга етди.
Биринчи чорак якунига кўра, Ўзбекистонда валюта айирбошлаш ҳажми 2,7 фоизга камайиб, 5,82 миллиард долларни ташкил қилди. Кўрсаткич ўтган йилнинг март ойидагига нисбатан 6,8 фоизга пасайган.
Жаҳон бозорида олтин нархининг кўтарилиши фонида апрель ойида Ўзбекистон олтин-валюта захиралари 35,1 млрд долларга етди. Захирадаги қимматбаҳо металлнинг физик ҳажми 1,24 тоннага камайди ва 2022 йилнинг май ойидан буён минимал даражада бўлиб қолмоқда.
Марказий банк келгусида фискал интизомга риоя қилиниши ва бюджет харажатларининг йил бошида белгиланган даражалари доирасида амалга оширилиши инфляцияга талаб томондан қўшимча босим шаклланишининг олдини олишда муҳим аҳамият касб этишини қайд этди.
Март ойида ҳам Ўзбекистон 11 тонна кўрсаткич билан дунёда энг кўп олтин сотган мамлакат бўлди. Февралда 12 тонна қимматбаҳо металл сотилганди.
Электр энергияси ва газ нархларининг ошиши инфляцияни қўшимча 2,4 фоиз пунктга оширади, дори воситалари ва айрим коммунал хизматлар учун ҚҚС бўйича имтиёзлар бекор қилиниши эса 1 фоиз пунктга оширади, дея хабар қилди МБ. Регулятор бунинг фонида аҳоли реал даромадларининг бироз пасайишини кутмоқда.
Марказий банк устав капитали бўйича минимал талабларни бажармагани учун 4 та банкнинг операцияларига чеклов киритди. Бу банкларга 1 апрелдан кредитлар бериш ва депозитлар қабул қилиш тақиқланган. Регулятор «репутацион рисклар» туфайли уларнинг номини ошкор қилмади.
Марказий банк раиси Мамаризо Нурмуратов бюджет тақчиллигининг инфляцияга бевосита таъсирини таъкидлади, бироқ регуляторда бу кўрсаткични пасайтириш воситалари йўқлигини тан олди.
Марказий банк ва Солиқ қўмитаси p2p ўтказмалари миқдори маълум чегарадан ошиб кетса, маълумот алмашишни бошлаши мумкин. Фуқаролар картадан картага пул ўтказганда 100 миллион сўмлик, тадбиркорлар эса 500 миллион сўмлик йиллик лимитдан ошиб кетган тақдирда, солиқ органлари маълумот олади.
Ҳукумат давлат компаниялари учун валюта операцияларини амалга ошириш тартибини қаттиқлаштирди. Апрель ойидан бошлаб улар хорижий валютадаги операцияларни фақат асосий ҳисобрақам очилган банклар орқали амалга ошириши мумкин.
МБ раиси Мамаризо Нурмуратов ўзбек сўмининг 2023 йил биринчи чорагига нисбатан девальвацияси юқори бўлганини изоҳлади. Асосий сабаб — валютага бўлган талабнинг ортиши ва қарз тўловларининг кўпайиши. У 25 апрелда сўм долларга нисбатан кескин (50 сўмга) мустаҳкамланганининг сабабини ҳам тушунтирди.
2024 йилнинг биринчи чорагида Ўзбекистонга трансчегаравий пул ўтказмалари ҳажми ошди. Бу ҳақда 25 апрель куни бўлиб ўтган матбуот анжуманида Марказий банк раиси Мамаризо Нурмуратов маълум қилди.
Марказий банк асосий ставкани йиллик 14 фоиз даражасида ўзгаришсиз қолдириш тўғрисида қарор қабул қилди. Янгиланган макроиқтисодий прогнозларга кўра, асосий сценарий бўйича 2024 йилда умумий инфляция прогнози 9−11 фоизгача оширилди.
Февраль ойида Ўзбекистон 12 тонна қимматбаҳо металл сотган ҳолда дунёда энг кўп олтин сотувчига айланди. 2023 йилда мамлакат олтин сотиш бўйича иккинчи бўлганди.
Марказий банк бошқаруви асосий ставкани 14 фоиз даражасида ўзгаришсиз қолдириш тўғрисида қарор қабул қилди. Регулятор иқтисодиётда талаб ва таклиф мутаносиблигига эришиш бўйича ноаниқликлар ва инфляцияни оширувчи кутилмаларнинг сақланиб қолаётганини қайд этди.
Ўзбекистоннинг халқаро захиралари 2,37 млрд долларга қисқариб, 32,2 млрд долларни ташкил этди, бу ўтган йил сентябридан бери энг кам кўрсаткич. Олтиннинг физик ҳажми ўзгармаган, аммо олтин ва валюта захираларининг қиймати пасайган. Маблағлар ҳисобидан 500 млн долларлик евробондлар сўндирилган.
Ўзбекистон Марказий банки 1 июлдан бошлаб жисмоний шахсларга ипотека ва автокредитлар бериш бўйича талабларни кучайтирмоқда. Қарз олувчиларнинг кредит рискини баҳолаш учун янги индикатор жорий этилмоқда.
Марказий банк 2023 йил 11 ойи давомида 11,4 млрд долларга етган валютани сотиб олиш ва сотиш ўртасидаги фарқ ошиб бораётган бир пайтда валюта бозоридаги савдолар ҳақидаги маълумотларни қисман яширишни бошлади. Регулятор олтин-валюта захиралари ҳақидаги маълумотларни эълон қилишни ҳам кечиктирмоқда.
Ўзбекистонда 1 июлдан бошлаб қарз юки кўрсаткичини жорий этиш орқали аҳолига кредит бериш талаблари кучайтирилмоқда. Агар қарз олувчи даромадининг 60 фоизини қарзни тўлаш учун ишлатса, банклар кредит беришдан бош тортишлари керак. 2025 йил 1 январдан бошлаб бу кўрсаткич 50 фоизгача қисқартирилади.
Қўшимча имкониятлардан фойдаланиш учун сайтда рўйхатдан ўтинг